In aanloop naar de verkiezingen van 2024 pleit Formaat voor meer erkenning van de preventieve rol van jeugdwerk op vlak van mentaal welbevinden van jongeren. Het positieve effect dat open jeugdwerk heeft op mentaal welzijn wordt nog té weinig gezien en gewaardeerd. Nochtans geven jongeren aan zich goed te voelen op die plekken. Het onderzoek door de Ambrassade en Pimento bevestigt dit zwart-op-wit. We vatten het voor jullie even samen.
Hoe het onderzoek gevoerd werd
Het onderzoek focust zich op jongeren tussen 12 en 18 jaar en werkt met een dubbele methode:
- Een online enquête bij 2100 respondenten.
- Diepte-interviews bij 20 jongeren met ervaring in het jeugdwerk (actief en niet meer actief).
Doel van het onderzoek
Het onderzoek wil meer zicht krijgen op het verband tussen mentaal welbevinden en deelname aan jeugdwerk. De onderzoekers kiezen er voor om zich te richten op volgende vragen:
- Hoe verbonden voelen jongeren zich in een jeugdvereniging?
- Hoe gelukkig voelen jongeren zich in een jeugdvereniging?
- Op welke manieren bevorderen jeugdverenigingen al dan niet het gevoel van verbinding en geluk?
Jongeren actief in het jeugdwerk voelen zich meer verbonden met leeftijdsgenoten
Jongeren die momenteel naar een jeugdvereniging gaan, scoren op de meeste vlakken beter op de vragen rond verbondenheid. Jongeren die actief zijn in het jeugdwerk geven meer dan hun leeftijdsgenoten aan dat ze:
- Plezier hebben met hun leeftijdsgenoten.
- Zich niet eenzaam voelen als ze alleen zijn.
- Zich op hun gemak voelen in een groep van leeftijdsgenoten.
- Het gevoel hebben dat hun interesses worden gedeeld door mensen rond hen.
- Het belangrijk vinden om dingen te doen met leeftijdsgenoten.
- Het gevoel hebben dat anderen hen belangrijk vinden.
- Op hun vrienden kunnen rekenen als er iets misloopt.
En minder dat:
- Mensen hen niet goed kennen.
- Ze geen 3 dingen kunnen opsommen die leeftijdsgenoten leuk vinden aan hen.
- Ze leeftijdsgenoten irritant vinden.
- Ze zich vaak vervelen.
Wat er echt bijdraagt tot dat gevoel is de samenstelling van de groep, de sfeer die voelt als thuis en activiteiten die er voor zorgen dat ze samen plezier kunnen maken.
Jongeren voelen zich gelukkiger in het jeugdwerk
Jongeren voelen zich op hun gemak in hun jeugdvereniging. Ze voelen zich er beter dan in het algemeen of op school. Dat komt doordat de vereniging…
- Fijne activiteiten organiseert die aansluiten bij wie ze zijn en wat ze leuk vinden.
- Een thuisgevoel creëert en zorgt dat iedereen zichzelf kan zijn en aanvaard wordt.
- Een context maakt waar je tijdelijk je problemen kan vergeten en gewoon plezier kan maken.
- Ruimte maakt om een hechte band op te bouwen met je leeftijdsgenoten.
Wat opvalt: Jongeren die in een jeugdvereniging zitten, voelen zich niet gelukkiger dan hun leeftijdsgenoten in het algemeen. De verklaring hiervoor is onduidelijk. We kunnen alleen stellen dat het geluk dat ze voelen niet doorsijpelt buiten hun tijd in de jeugdbeweging.
Het roept wel de vraag op: zou de kracht van de jeugdvereniging en dat geluksgevoel nog door kunnen stromen in meerdere contexten? Hoe kunnen we dat hoger geluksgevoel doortrekken?
Aanbevelingen en tips voor jeugdwerkers en vrijwilligers
Als afsluiter van het rapport geven de onderzoekers tips mee:
- Neem een actieve houding aan: zorg dat iedereen zich welkom voelt, ga het gesprek zelf aan, zorg voor kennismaking…
- Hou je drempels laag: financieel, materieel…
- Wees aandachtig voor signalen van jongeren en leeftijdsgenoten: gedragen ze zich plots anders?
- Pols eens naar hoe het gaat, ook buiten het jeugdhuis.
- Wanneer iemand stopt met vrijwilliger zijn, vraag dan naar de redenen… wie weet leer je er iets uit.
Meer tips in het onderzoeksrapport vind je op pagina 30-33. https://ambrassade.be/nl/kennis/artikel/onderzoek-mentaal-welbevinden
Aanbevelingen voor jeugdbeleid en beleidsmakers
Jeugdwerk speelt een belangrijke rol in het leven van jonge mensen. Jongeren die deelnemen aan jeugdwerk voelen zich meer verbonden met anderen en ervaren er een hogere mate van geluk. Hoewel dat niet meteen doorsijpelt naar hun algemene geluksgevoel, is wetenschappelijk onderzoek wel duidelijk: een gevoel van sterke verbondenheid zorgt voor hogere weerbaarheid en is een voorspeller voor later geluk.
Jeugdwerk is een enorm krachtige omgeving om in op te groeien: niets moet, alles kan. Je kan er terecht met je problemen en werkt er aan verbinding met anderen en een positieve mindset. Het onderzoek is helder in zijn aanbeveling:
Gezien verbinding een belangrijke tegenindicator is voor psychische problemen, is het heel belangrijk te investeren in jeugdwerk. […] Investeer voldoende in fysieke plekken voor kinderen en jongeren. Het zijn veilige havens waar ze even terechtkunnen, hun problemen kunnen vergeten en/of een luisterend oor vinden.
Aanbevelingen van Formaat
Onze aanbevelingen worden onderbouwd door dit onderzoek. We pleiten voor:
- Het benoemen en erkennen van het positieve, preventieve effect van open jeugdwerk op het mentaal welzijn van jongeren.
- Het investeren in open jeugdwerk om die preventieve rol op te nemen.
- Het ondersteunen van jeugdwerk en vrijwilligers ook in moeilijke situaties.
- Het samenbrengen van jeugdwerkorganisaties en welzijnspartners: beiden kunnen van elkaar leren en naar elkaar doorverwijzen.
- Het bestendigen van goed draaiende projecten rond mentaal welzijn.
Meer aanbevelingen en informatie rond mentale ruimte vind je op onze deelwebsite richting de verkiezingen van 2024.
