Tot 2016 werkte ze in het Brusselse jeugdhuis Chicago. Daarna werd ze coördinator bij kunstenfestival Enter in Brussel. Sinds twee jaar is ze coördinator bij Toestand vzw. Tussendoor schreef (en schrijft) ze voor onder andere MO* Magazine, De Standaard en Elle. Bie Vancraeynest heeft niet alleen een lange geschiedenis in het jeugdwerk. Ze heeft een aanstekelijke bedrijvigheid, glimlach en – vooral – veel te vertellen.
“Ik werk sinds twee jaar voor Toestand”, vertelt Bie. “Ik ben bezig met de algemene coördinatie en een stukje van het jeugdwerk van onze organisatie.” Toestand is een meertalige Brusselse vzw, gespecialiseerd in tijdelijk ruimtegebruik. De vzw werd in 2012 opgericht door een groep jonge geëngageerde Brusselaars. Op enkele jaren tijd groeiden ze uit tot een gevestigde organisatie die momenteel veertien halftijdse werknemers tewerkstelt, verspreid over een vijftal projecten.
In verschillende Brusselse wijken is Toestand aan de slag met de herbestemming van leegstaande ruimtes. Van Biestebroekbis, een kelder van de voormalige muziekacademie in Anderlecht, over Korenbeek, een schooltje in Molenbeek, tot Allee du Kaai, een binnen- en buitenruimte van meer dan 9000 m² in de Noordwijk van Brussel. Over heel de stad geven ze een nieuwe betekenis aan publieke ruimte op maat van de buurtbewoners.
“Toestand ontstond vanuit een groep jongeren die zin had om te feesten en daar niet voor wilde betalen”, vertelt Bie. “Toen die feestjes en artistieke invullingen in leegstaande panden een succes bleken, groeide het idee om die ruimtes ook ter beschikking te stellen van andere mensen die daar minder snel toegang tot hebben.”
“Er is enorm veel leegstand in Brussel. We stellen onszelf constant de vraag: ‘Wie heeft er recht op ruimte en wie heeft er nood aan?’ Met Toestand willen we die burgers, individuen en organisaties verbinden aan leegstaande gebouwen. Daarbij willen we niet enkel een fysieke, maar ook een bepaalde mentale ruimte bieden.”
We geven mensen niet alleen de sleutels van een gebouw, maar ook een begeleiding bij het ontwikkelen van een project.
Hoe doen jullie dat?
Bie Vancraeynest: “Als we een leegstaande ruimte hebben stellen we mensen de vraag of ze zin hebben om iets te komen doen op die plek. We geven hen niet alleen de sleutels van een gebouw, maar ook een begeleiding bij het ontwikkelen van een project. We dagen hen daarbij uit om buiten de lijntjes te kleuren. Leegstaande ruimtes zijn vaak grijze zones waar net iets meer mag. Daar willen we gebruik van maken.”
Zijn jullie zelf ook aanwezig op die plekken?
“Op sommige locaties doen we een permanentie. Daar richten we een laagdrempelig onthaal in waar we zelf ook activiteiten kunnen organiseren. Mensen kunnen er komen hangen. Je hoeft niets te consumeren. Er is gratis wifi en je betaalt 50 cent voor een Capri Sun of een wafel. Er heerst een tolerante sfeer. Daardoor bereiken we een zotte mix van mensen die hier over de vloer komen. Vaak jongeren en volwassenen die elders, bij andere organisaties, minder aansluiting vinden.”
Kan iedereen bij jullie terecht voor een ruimte?
“We stellen natuurlijk onze voorwaarden aan wie hier iets wil ondernemen. Zo mag er niets puur commercieel gebeuren. Daarnaast moet je op een inclusieve manier werken. Als je een plek zoekt om te leren jongleren met vrienden kan dat, maar die repetitie moet openstaan voor iedereen die hier binnenwandelt. Je mag er geld voor vragen, maar met een systeem van vrije bijdragen. Met die voorwaarden op zich sluit je een aantal mensen en organisaties uit. Plus, we zeggen niet: ‘Hier is uw sleutel en uw kotje’ maar proberen na te denken over gedeeld ruimtegebruik, doorheen doelgroepen en leeftijdscategorieën.
Het is interessant om verschillende dynamieken samen te brengen. Allee du Kaai biedt onderdak aan een dertigtal collectieven die allemaal verschillende activiteiten op touw zetten. Een zeefdrukatelier, muziekstudio, volkskeuken, binnenskatepark,…”
Zoveel uiteenlopende groepen op één plek, hoe loopt dat?
“Het is niet zo dat het één grote vriendenkliek is, in tegendeel. Veel groepen zijn subcultuurgericht. Je hebt de ravers die van tek freeparties houden, de Marokkaanse jongeren die met rapmuziek bezig zijn, de skaters, de punkers, … Het is een dambord met allemaal verschillende groepen en ideeën. Nu en dan laten we een kruisbestuiving gebeuren waarbij alles door elkaar loopt. Op onze opendeurdag passeren er vijfduizend mensen. Iedereen heeft zijn eigen achterban, al die dynamiekjes tellen op. Dat geeft prachtige momenten.”
- Foto's: Tine Declerk
