Open jeugdwerk is van, voor en door jongeren. De 'voor jongeren' is het meest vanzelfsprekend. Jongeren nemen deel aan een open aanbod van activiteiten en ontmoetingsmomenten. Dat open aanbod wordt gerealiseerd ‘door jongeren’ die zich in hun vrije tijd inzetten om samen de zotste ideeën uit te werken, shiften te draaien, te klussen, enzovoort.
Dat alles is de verantwoordelijkheid van de jongeren zelf. In dit artikel geven we concrete tips en handvaten over hoe jullie jongeren kunnen overtuigen om zich in te zetten binnen de werking. Vaak worden termen als 'vrijwilligers', 'crew', 'kern'… gebruikt om de groep jongeren te benoemen die de dagelijkse werking van de werking vorm geven. Om praktische redenen zullen we hier de term 'vrijwilligers' gebruiken.
Wat, hoe, waarom?
Het is handig om eerst scherp te krijgen wat je werking inhoudt waar we het over hebben. Onderstaand schema is een hulpmiddel om dat helder te verwoorden.
Wat doen jullie? Wat is jullie aanbod? Hoe doen jullie dat? En waarom doen jullie dat? Wat is jullie bestaansreden?
Eens je dat hebt samengevat, is het interessant om de volgorde om te draaien. Wat is jullie bestaansreden? Hoe breng je die in de praktijk? En wat heb je dan concreet te bieden?
Deze uitleg van een minuut is super waardevol om partners en jongeren te overtuigen mee hun schouders onder jullie werking te steken. Nu moet je ze enkel nog gaan aanspreken!
'Hoe en Waarom' in de picture
De 'HOW en WHY' bevinden zich meer achter de schermen dan de 'WHAT'. Buitenstaanders zien meestal wel wat je in grote lijnen aanbiedt maar veel minder wat je bestaansreden is en hoe je die in de praktijk brengt.
Breng dus ook de 'HOW en WHY' in beeld bij je communicatie naar de buitenwereld. Deel verhalen van jongeren over waarom de werking zo een belangrijke plek is voor hun. Maak foto's of filmpjes van vrijwilligers in actie en deel ze op social media (vb. bij de opmaak van de activiteitenkalender, de opzet van een activiteit, al dansend tijdens de opkuis, …). Zo kunnen omstaanders de meerwaarde van jouw werking inzien.
Is het je trouwens al opgevallen dat de golden cirkels verdacht veel lijken op jeugdwerk van, voor en door jongeren? Het is van jongeren omdat ze mee de bestaansreden van je organisatie bepalen. Het is door jongeren omdat ze die bestaansreden mee in de praktijk brengen. En het is voor jongeren omdat ze deelnemen aan het aanbod.
5 V's van vrijwilligersbeleid
Eens je het wat, hoe en waarom van je werking goed kan verwoorden, ben je klaar om dieper te graven in het vrijwilligersbeleid. Daar komen namelijk heel wat aspecten bij kijken. We vatten het samen in vijf V's: vind, verwelkom, versterk, verbeter en een vertrek.
Je kan op veel verschillende manieren jongeren vinden die zich mee willen engageren. De ene manier vraagt wat meer inspanning dan de andere. Het belangrijkste is om als werking zowel online als offline naar buiten te treden. Breng je 'wat-hoe-waarom' in beeld op sociaal media, vraag aan je huidige vrijwilligers om hun vrienden aan te spreken, ga langs bij verenigingen in de buurt. Probeer in zo een gesprek wat interactie te creëren. Vraag bijvoorbeeld of ze je initiatief al kennen, en hoe. Je kan ook algemener vragen of ze het concept van een jeugdinitiatief kennen. Het antwoord op die vragen kan je gebruiken als vertrekpunt om de 'wat-hoe-waarom' uit te leggen.
Actieve wervingsacties kunnen zeker en vast efficiënt zijn maar vaak begint een engagement op een heel organische manier. Betrek jongeren buiten je vaste vrijwilligersgroep door bij heel concrete kleine dingen hulp te vragen. Dat kan over van alles gaan: meubelen verzetten, frigo's vullen, flyeren, ….
Herinner je je nog hoe het voor jou voelde als nieuwe vrijwilliger? Nieuwe vrijwilligers zijn vaak heel nieuwsgierig maar soms wat onzeker en verlegen. Daarom denk je als werking best na over hoe je vrijwilligers verwelkomt. Hoe zorg je ervoor dat die zich aangemoedigd voelt om de werking te ontdekken en er mee vorm aan te geven? Welke info heeft die persoon nodig?
TIPS
Wegwijs in je organisatiestructuur
Een werking kent soms veel mogelijkheden op vlak van vrijwillig engagement. Door even tijd te spenderen aan de organisatiestructuur kan de vrijwilliger het engagement begrijpen in het bredere plaatje. Je plant al een zaadje voor mogelijke toekomstige engagementen.
Inspraak
Ook de vrijheid en stem die we onze vrijwilligers willen geven, spelen hier een belangrijke rol. Het staat hen vrij om zoveel engagement op te nemen als ze zelf zien zitten, rekening houdend met de verwachtingen van dat engagement. Al wat duidelijk is op voorhand leidt niet tot discussie nadien.
Vrijwillig, maar niet vrijblijvend
Vrijwilligersgroepen zijn heel beweeglijke en veranderlijke dingen, zeker in een laagdrempelige en open setting zoals het jeugdhuiswerk. Dit wil niet zeggen dat een engagement zomaar op te nemen of te verwaarlozen valt. Blijf vertrekken vanuit een vertrouwensrelatie met goede afspraken. Breng daarom wederzijdse verwachtingen zeker in kaart.
Waarderen
ZIE je vrijwilligers
Het is van belang de inzet van je vrijwilligers te zien: je weet wie de vrijwilligers zijn en wat ze precies doen voor je werking. Je ziet ook het belang in van het vrijwilligerswerk dat gebeurt in je organisatie en je neemt de vrijwilligers au sérieux.
Coachen
Een coachingsgeprek voeren met een vrijwilliger wordt vaak vergeten. Zeker met degenen die al lang meedraaien. Toch loont het de moeite hier tijd en aandacht aan te besteden, zowel met ‘nieuwkes’ als ‘anciens’. Tonen dat de werking hen wil ondersteunen in hun engagement vergroot steevast de betrokkenheid.
Tracht je vrijwilligers (en je activiteiten) op een fijne en luchtige manier te evalueren en gebruik steeds constructieve feedback. Dit is feedback die nuttig is en waar je iets mee kan. Bespreek positieve punten maar kaart ook zaken aan die anders gedaan moeten worden.
Evalueren kan je ook in groep doen:
- Evalueer de activiteit zelf, praktisch, logistiek en inhoudelijk.
- Evalueer naar elkaar toe, de medewerking (inzet en betrokkenheid) van de vrijwilligers voor/ tijdens/ na de activiteit.
- Evalueer je eigen inzet (Vond je het zelf leuk om te doen? Wat ging goed? Wat kon beter?).
Vroeg of laat neem je afscheid van een vrijwilliger. Neem ook hier de kans om je vrijwilliger in de bloemetjes te zetten en hen te bedanken voor het engagement en de inzet. Dit kan op verschillende manieren; Een feestje of etentje? Een attentie of aandenken? Een groot applaus of een welverdiende schouderklop? Eindig met een positieve noot. Denk ook aan een gesprek met de vrijwilliger. Blik samen even terug en houd zijn/haar/hun proces nog eens tegen het licht.
Onderschat de rol van vertrekkende vrijwilligers niet. Zij kunnen vaak nog veel betekenen. Dat kan gaan over financiële steun bij een fundraising maar even goed kunnen ze mee druk zetten op beleidsmakers of helpen ze bij een verhuis/verbouwingen.
Formaat ontwikkelde een kapstok om jouw vrijwilligerswerking aan op te hangen. Deze tool helpt je op weg met tips & tricks om een stevig vrijwilligersbeleid te ontwikkelen.
Motivatie
Doorheen alle vijf V's vormt motivatie de rode draad. Eens je jongeren hebt overtuigd om zich mee in te zetten, probeer je ze uiteraard gemotiveerd te houden. Zelfs iemand die beslist om een vrijwillig engagement te beëindigen kan gemotiveerd blijven om de werking vanop de achtergrond te steunen.
In dit deel gaan we dieper in op wat motivatie is en hoe je daar als werking mee kan omgaan. Wat motiveert jou om je te engageren? Wat geeft je energie? En wat werkt soms demotiverend? Hoe zit dat bij andere mensen in de werking? Neem vijf minuutjes om over deze vragen na te denken en er een paar kernwoorden over op te schrijven
Intrinsieke en extrinsieke motivatie
We kunnen motivatie opdelen in twee categorieën:
- Intrinsieke motivatie komt vanuit onszelf en geeft ons voldoening.
Bijvoorbeeld: Op de viering van het tienjarig bestaan is er een fototentoonstelling van het jeugdhuis doorheen die tien jaar. Jij en je vrienden staan op de foto's en stellen de generatie jongeren voor die het jeugdhuis nu met veel plezier verder zetten.
- Extrinsieke motivatie komt van buitenaf en is instrumenteel.
Bijvoorbeeld: Elke vrijwilliger die helpt op een evenement krijgt drie gratis bonnetjes voor een drankje.
Pijlers van intrinsieke motivatie
Extrinsieke motivatie gaat over rechtstreekse beloning. Intrinsieke motivatie gaat wat dieper en bestaat uit drie pijlers: verbinding, autonomie en competentie.
-
Verbinding
Door deel uit te maken van de fototentoonstelling voel ik me verbonden met het jeugdhuis. - Autonomie
Het initiatief gaat verhuizen, als jongeren beslissen we mee over de locatie, de inrichting… . Zo voelt het echt aan als onze plek waar we zelf ons ding kunnen doen. - Competentie
Door activiteiten te organiseren en het reilen en zeilen achter de werking in goede banen te leiden leer ik ondernemen. Dat kan zeker van pas komen want later wil ik graag een eigen zaak starten.
Het onderscheid tussen die twee categorieën is niet zwart-wit. Vrijwilligers een gratis trui geven met het logo van de werking is zowel een rechtstreekse beloning maar creëert ook verbondenheid. Inzetten op extrinsieke motivatie werkt goed om op korte termijn waardering te tonen. Maar vaak wennen deze rechtstreekse beloningen als je er te vaak op inzet en hebben ze een grote financiële impact. Om op lange termijn gemotiveerd te blijven zijn de drie pijlers van intrinsieke motivatie echt wel essentieel.
📸 Kunstvanger - Lennert Berx
