Ondernemerszin

Ondernemerszin gaat over de goesting en de durf om iets nieuws te proberen. Het is de verzamelnaam van een reeks vaardigheden die jongeren moeten leren om hun eigen product of project te kunnen uitwerken.

Dat betekent niet dat elke ondernemende jongeren later ondernemer zal worden. Jongeren die hun ondernemerschap kunnen laten zien in het jeugdhuizen, zullen later wel van aanpakken weten en creatiever zijn. Ze zullen een risico durven nemen, kunnen projecten plannen en beginnen met de glimlach opnieuw als iets mislukt. Zo’n project van een ondernemende jongere kan een product zijn of een dienst, maar een eigen zaak is maar een van de opties. Een fijne extra, maar zeker niet de hoofddoelstelling. Naast zelfstandige ondernemers (entrepreneurs) zijn er heel wat werknemers die erg ondernemend op de werkvloer staan. Dat noemen we dan intrapreneurs.

Wanneer we over ondernemerschap praten, zien we meestal alleen de tastbare resultaten, zoals een nieuwe zaak die geopend wordt. Wat daaraan vooraf gaat, gebeurt meestal achter de schermen: de droom, het denkproces, het experiment, het mislukken, het overwinnen van hindernissen en moeilijkheden, de zoektocht naar gelijkgestemden, naar klanten, naar publiciteit…

Dat pad naar het product of de dienst is interessant terrein voor jeugdhuizen. Die lange weg start bij een jongere die er misschien nog nooit over heeft nagedacht om actie te ondernemen of om een project op poten te zetten. Ondernemerschap in jeugdhuizen gaat dus zeker niet over het opstarten van een eenmanszaak of vennootschap. Voordat iemand ondernemer wordt, moet hij of zij immers goesting krijgen om te ondernemen. Die goesting heet ondernemerszin.

Ondernemerszin is ook een thema binnen de bovenlokale projecten, waarvoor je ook subsidies kunt krijgen. Het is belangrijk om te weten dat de keuze voor ondernemerschap als thema binnen de bovenlokale projecten genomen werd door de vorige minister van Jeugd en niet door de minister van Economie. De bedoeling van de projecten is dan ook niet in de eerste plaats om economische meerwaarde te creëren. Maatschappelijke meerwaarde is de hoofddoelstelling : jongeren de kans geven om ideeën te realiseren en stap voor stap te groeien in hun ondernemerschap zonder dat de focus op ‘winst’ ligt. Winst is een middel, geen doel op zich. Die insteek geeft ook de kans aan de jeugdhuizen zelf om te experimenteren met hoe ze in hun lokale context met dat ondernemerschap aan de slag kunnen gaan. Met andere woorden: niet alleen de jongeren worden ondernemender, maar ook het jeugdhuis zelf.

Jeugdhuizen kunnen de ondernemerszin van een brede groep jongeren aanwakkeren met een voortraject. Dat kan op verschillende manieren, maar de basis is telkens dezelfde: zoek de ondernemende jongeren in je buurt op en kijk wat je voorhanden hebt om hen te ondersteunen. Hoe meer mensen je rond je krijgt, hoe sneller je een idee krijgt van wat je voor hen kan betekenen. Enkele voorzetten:

• Daag jongeren uit met verhalen van anderen en breng inspirerende voorbeelden onder hun aandacht. Laat bijvoorbeeld ervaren ondernemers vertellen over hun ervaringen of lees hun boeken. Making Ideas Happen van Scott Belsky is alvast een aanrader.

• Zet hen aan het denken rond bepaalde thema’s. Zoek met hen uitdagingen op, van lokaal tot globaal, en bedenk er nieuwe oplossingen voor.

• Organiseer ontmoetingsmomenten waar jongeren samen kunnen nadenken en ideeën bij elkaar kunnen aftoetsen. Dat kan met jongeren onder elkaar, maar evengoed met meer of minder ervaren ondernemers erbij. Tijdens die momenten kun je bijvoorbeeld de methode van het human-centered design toepassen, oplossingen bedenken op maat van de gebruiker.

• Treed op als coach en klankbord voor ondernemende jongeren. Help hen zoeken naar oplossingen als ze vastzitten, motiveer hen om het opnieuw te proberen na een mislukking… Het helpt om inzicht te hebben in hoe het proces van ondernemerschap in elkaar zit. Als je dat wil, is The Lean Startup van Eric Ries een goede leestip, net als deze tekst van Flanders DC over het Business Model Canvas als tool. Innovatieplatform Nesta heeft een tool die ondernemers door de prototyping-fase van hun product of dienst loodst.

• Stimuleer jongeren om maatschappelijke meerwaarde te creëren. Leer hen rekening rekening te houden met duurzaamheid en de lokale context van hun project. De ondernemende jongeren weten bijvoorbeeld wat sociaal ondernemen is, kennen de drie P’s (People, Planet, Profit) en passen die toe op hun project. Nog een boekentip erbij: lees het boek Impact Driven Business Modelling van Tom van Wassenhove en Pol Bracke. Check ook de missie van de creatieve hub KPH uit Kopenhagen.

• Bied jongeren die initiatief nemen de nodige faciliteiten aan. Dat kan gaan over een atelier of andere werkruimte of een klein budget, maar ook over contacten met een netwerk van ondernemers die vragen beantwoorden, tips geven of optreden als meter/peter. Daarnaast kun je de communicatiekanalen van het jeugdhuis ter beschikking aan jongeren die een idee willen lanceren. Voorzie ruimte voor ondernemende jongeren op andere activiteiten van het jeugdhuis om zichzelf en hun project te presenteren.

Een project ondernemerschap kan dus veel vormen aannemen en is meestal een mix van veel ingrediënten en trajecten die elkaar ook gerust kunnen overlappen. Voor Formaat zijn in elk project deze ingrediënten cruciaal:

• een evenwaardige samenwerking tussen jeugdhuis en partners;

• kwaliteitsvolle begeleiding van jongeren;

• draagvlak in en rond het jeugdhuis;

• een helder projectplan met een duidelijke doelstellingen, timing en financiën.

Een open jeugdwerkinitiatief met een gesubsidieerd bovenlokaal project heeft als extra troef een projectmedewerker in huis. Die kan zich verder verdiepen in wat jullie kunnen doen rond ondernemen.

Heeft jouw jeugdhuis geen projectmiddelen ontvangen, maar wil je toch aan de slag? Neem dan even contact op met Formaat. Die initiatieven zijn vaak op zoek naar partners. Wie weet kom je zo tot je eerste samenwerking!

Voor een geslaagd project moet je het af en toe over een andere boeg durven gooien. In het experiment zit vaak de belofte voor verrassende en succesvolle projecten in de toekomst. Tegelijk zijn mensen gewoontedieren en komt verandering niet steeds uit de lucht gevallen. Houd je project (en bij uitbreiding je open jeugdwerkinitiatief) fris met deze zeven tips:

• Zet de eerste stap. Geef als raad van bestuur of beroepskracht zelf het goede voorbeeld door nieuwe ideeën in het rond te strooien. Iemand moet de eerste stap zetten en waarom zou jij dat niet zijn? Door zelf uit je comfortzone te treden moedig je vernieuwing aan.

• Zet iedereen aan het denken. Nieuwe ideeën kunnen van iedereen komen, maar je moet ze er wel uit krijgen. Organiseer daarom een brainstorm binnen een bepaald kader. Hoe bereiken we jongeren die meer dan tien kilometer van het jeugdhuis wonen? Welke activiteit kunnen we organiseren zonder toog? Wat als we geen muziek meer hebben? Door grenzen te creëren komen er vaak nieuwe inzichten en ideeën naar boven.

• Maak iemand verantwoordelijk. Bespreek wie de zotte ideeën opvolgt. Neen, deze persoon moet niet alles zelf uitvinden. Maar hij of zij zorgt ervoor dat interessante ideeën verder worden ontwikkeld, al is het maar door af en toe eens aan de mouw te trekken van de persoon die het idee binnen bracht.

• Geef ruimte. Creëer tenminste één ruimte die voorbehouden is voor vernieuwing. Een hoekje van het open jeugdwerkinitiatief dat elke maand een nieuwe invulling krijgt of een stuk van het berghok waar ruimte is om eens iets uit te proberen. Een toegankelijke, open ruimte bevordert de creativiteit.

• Creëer een innovatienetwerk. Ga op zoek naar inspiratie. Ga eens langs bij andere organisaties, andere open jeugdwerkinitiatieven, cultuurcentra, bedrijven… Hoe pakken zij dingen aan? Kan je daar iets van leren? Leg contacten met personen die met originele invalshoeken afkomen en bouw zo een innovatienetwerk rond jouw jeugdhuis. Lees er zeker de digitale publicatie Artistieke expressie² op na over hoe je kan samenwerken met andere organisaties.

• Experimenteer. Wacht niet tot jullie idee bijna perfect is afgewerkt om het in de praktijk uit te testen. Gooi het in de groep, test het uit en kijk hoe je het kunt verbeteren.

• Durf te falen. Je weet nooit op voorhand of iets zal slagen. Het is geen ramp om de bal af en toe mis te slaan. Als een experiment faalt, kun je er achteraf altijd wel eens goed om lachen.

Dit is een gevarieerde greep uit open jeugdwerkinitiatieven in Vlaanderen en Brussel die bezig zijn met artistieke expressie. Ze geven je een goed idee van wat er allemaal kan. Let op: veel van deze projecten zetten niet alleen in op artistieke expressie, maar ook op sociale cohesie en/of artistieke expressie.

Broeikas van De Vonk, Geel

Broeikas verbindt en ondersteunt ondernemende jongeren met elkaar via coaches, workshops en een gezamenlijke werkplek.

Makerslab van De Korre, Oostende
Jeugdhuis De Korre focust op future skills en richtte een makerslab jongeren hun technische en technologische vaardigheden kunnen botvieren en ontwikkelen.

VIO van Govio, Kalmthout

VIO is een grafisch jongerencollectief dat opereert als een mini-onderneming binnen het jeugdhuis.

BAAS van Kavka (Antwerpen) en MijnLeuven
BAAS is een grootschalig traject voor jonge ondernemers. Deelnemers worden in een vast traject van sessies meegenomen per categorie: er zijn jonge ondernemers met geen idee of een pril idee naast prestarters en starters. Het traject startte in Antwerpen en werd daarna ook opgenomen door Leuven.

M.ond van Tydeeh, Mol
M.ond is het vroeger ondernemerschapsproject van het Tydeeh in Mol. M.ond organiseert workshops en coaching voor jonge ondernemers. Daarnaast zijn er ook beurzen waar hun jonge ondernemers producten kunnen verkopen.