De maatregelen die de verspreiding van het coronavirus moeten tegengaan, eisen hun tol, ook bij jonge mensen. Ze voelen zich slecht en zijn ongelukkig, horen we al maanden: “Jongeren hebben elkaar nodig”.
In 2019, voor corona in ons leven kwam, stelde de KU Leuven al vast dat één op de vijf scholieren in het secundair onderwijs met ernstige psychologische klachten worstelde. Het spreekt vanzelf dat die situatie niet is verbeterd tijdens het afgelopen jaar. Ook bij jongerenhulplijn Awel voelen ze dat veel kinderen en jongeren op hun tandvlees zitten: ten opzichte van vorig jaar kwamen er dit najaar één vierde meer telefoontjes en dubbel zo veel chatberichten binnen.
Daarnaast toonde ook onderzoek van de wetenschappelijke instelling Sciensano aan dat jongeren van 18 tot 24 jaar in het afgelopen jaar veruit het meest getroffen werden door angst en depressie. Meer dan andere leeftijdsgroepen dus. Een online enquête van het instituut, die plaatsvond naar aanleiding van de eerste coronagolf, liet zien dat het voorkomen van angststoornissen bij jongeren van 16 tot 24 jaar verdubbelde bij jongens en verdrievoudigde bij meisjes. Het is duidelijk: corona weegt zwaar op hen.
Jonge mensen missen de nabijheid van hun vrienden, zijn onzeker over school, weten niet wat ze wel of niet moeten geloven … Tegelijkertijd worden ze vaak neergezet als de oorzaak van de verspreiding van het virus. “Dat vooroordeel wordt regelmatig weerlegd door cijfers en onderzoek,” klinkt het bij de Vlaamse Jeugdraad. “Toch blijft die perceptie bestaan in de publieke opinie en soms ook bij jongeren zelf.” De jeugdraad wijst erop hoe vindingrijk het jeugdwerk tot nu toe al is geweest tijdens de coronacrisis.
“Iedereen die niet onder een steen leeft, weet dat 2020 een jaar was met een hevige impact”, vertelt Naomi, beroepskracht in jeugdhuis ’t Klokhuis in Hamme. “Op economisch vlak, op sociaal vlak, op cultureel vlak,.. Maar vooral, hoe kan het ook anders, op vlak van onze gezondheid. Naast de brute cijfers over besmettingen en sterfgevallen, snijden ook de cijfers over de mentale impact van COVID-19 als een scherp mes.”
Een tijdje terug merkte Naomi op dat enkele jongeren in het jeugdhuis een T-shirt droegen waarop ‘Kwetsbaar’ stond. “Dat is merchandise van de podcast Onbespreekbaar”, legden de jongeren haar uit. “Die praten over dingen die niemand anders durft, dingen waar eigenlijk iedereen wel mee zit.” Inmiddels startte het Oost-Vlaamse jeugdhuis met plannen voor een eigen podcast en rage room, een ruimte waarin jongeren zich kunnen afreageren.
“We voelen ons rotslecht”
“De coronacrisis treft jonge mensen op een bijzondere manier”, vertelt Michiel, voorzitter van jeugdhuis De Stip in Ham. “Door interactie met andere mensen leren we wie we zelf zijn. Doordat ons sociale leven nu ingeperkt is, kunnen we onszelf niet verder ontwikkelen.” Tot voor de tweede lockdown draaide het jeugdhuis op volle toeren, met respect voor alle maatregelen. Nu die ontmoetingsplaats wegvalt, mist de Hamse jeugd contact en verbondenheid. “Mensen, en jongeren in het bijzonder, zijn sociale wezens”, klinkt het.
Zelfs al mag je nog gaan sporten of wandelen met een vriend of vriendin, toch blijven veel jongeren met een slecht gevoel zitten. Het is niet gemakkelijk om te aanvaarden dat je jezelf niet goed voelt, laat staan er met anderen over te babbelen.
‘Ik ween 1000 liter, ik voel mij ook alleen in deze kut kak tijden echt fuck dit. EN DAS OK’, schreef Ketnet-wrapster Gloria Monserez op Instagram. Dat deed ze om haar volgers, vooral kinderen, te tonen dat ze er niet alleen voor staan. “Het zijn geen normale tijden,” vertelde Gloria later op televisiezender Eén. “Iedereen zegt: ‘Dit is het nieuwe normaal.’ Fuck dat. We voelen ons rotslecht.”
Jongeren gaan het gesprek aan
“Dat we niet meer naar het jeugdhuis mochten gaan, dat was moeilijk”, vertelt Jordy van jeugdhuis Jakkedoe in Desselgem. “Daarom ben ik gestart met een online jeugdhuis, Het Pakhuis.” Op Discord, een uitgebreid chatplatform, maakte hij verschillende ‘kamers’ waar jongeren samen kunnen komen. Of er nood is aan zo’n platform? “Ook voor corona was er eenzaamheid onder jongvolwassenen. Nu is het nog zichtbaarder. In deze periode hebben jongeren elkaar nodig.”
Aan de ‘toog’ kunnen leden een babbeltje slaan en muziek opleggen. In de gamezetel kan je spelletjes spelen. In het open atelier kan je elkaar dan weer inspireren en uitdagen. Daarnaast dachten Jordy en zijn vrienden ook aan de jonge mensen die thuis moeten studeren. “Voor hen is er een aparte ruimte”, vertelt Jordy. “Daar kunnen ze in rust studeren met een zacht muziekje op de achtergrond.”
Veerkracht van het jeugdwerk
En zo zochten jeugdwerkinitiatieven over heel Vlaanderen naar nieuwe manieren om er te zijn voor elkaar. Al acht maanden schakelen jongeren en hun werkingen voortdurend in verschillende en nieuwe versnellingen om een antwoord te bieden op de uitdagingen die het jaar 2020 hen voorschotelt.
Dat vertelt ook Vincent, beroepskracht in het Herentalse jeugdhuis Tiener: “Toen de maatregelen maar bleven duren en er maar geen perspectief kwam, hebben we onszelf de vraag gesteld: ‘Wat kunnen we nog betekenen als jeugdhuis?’” Ze riepen ‘JH Tiener Luistert’ tot leven. “Ook in deze tijd wil ik een aanspreekpunt blijven voor jongeren.” In verschillende Zoom-gesprekken en fysiek, op anderhalve meter afstand, kon Vincent zo een steun zijn voor andere jongeren.
En daar houdt het niet op. De voorbije weken werkte het jeugdhuis aan filmpjes waarin ze jongeren aan het woord laten over hun eigen welzijn. Dat is hem bijgebleven: “Een 14-jarige wees me erop dat zijn generatie verantwoordelijkheden krijgt die ik nooit heb gehad. Normaalgezien krijg je op een puberleeftijd de ruimte om te experimenteren. De fouten die je dan maakt worden in normale tijden met de mantel der liefde bedekt. Dat lijkt dit jaar niet het geval.”
Meer weten?
- Foto: Abhijit Umashankar De Beukelaer en Becky Quissens
