Met het project Seniorenslam bewijst jeugdorganisatie Trill dat jongeren en ouderen meer gemeen hebben dan op het eerste zicht lijkt: “Mijn moeder doet ook mee, maar ik mag haar geen senior noemen.”
Seniorenslam is een bovenlokaal cultuurproject van Trill (vroeger Artforum / Urban Woorden), dat wordt ondersteund door de Vlaamse Overheid. Trill brengt jongeren samen rond urban arts en wil nu ook senioren laten kennismaken met de wereld van slam. We spraken met David Tricot, projectverantwoordelijke van Seniorenslam.
In welke fase zitten jullie nu met het project?
David: “Seniorenslam bestaat uit een traject met workshops, masterclasses en een toonmoment. Dat is een grote voorstelling in samenwerking met een cultuurhuis, telkens in een andere stad. Dit jaar werken we samen met Arenberg en Rataplan in Antwerpen. Volgend jaar gaan we in zee met KVS in Brussel.
Normaal gezien zouden we vorig jaar van start zijn gegaan in Leuven met cultuurcentrum 30 CC, maar door covid konden we geen toonmoment houden. Daardoor was het moeilijk om in contact te blijven met de senioren. Het was grappig dat als we wel in real life iets deden, we de senioren er constant moesten aan herinneren om een mondmasker te dragen, te blijven zitten op de stoel, geen handen te geven...
Wij als jongeren letten heel hard op de coronamaatregelen, maar voor de senioren maakte het allemaal precies minder uit. Ze hadden er vooral veel ’goesting’ in en we kregen vaak vragen zoals: “Wanneer gaan we eraan beginnen?” of “Wanneer gaan we voortdoen?”.
We hebben dan ook onze aanpak versimpeld. Een jongere en een senior werden digitaal bij elkaar gezet, konden teksten uitwisselen en maakten aan de hand daarvan hun eigen herwerkte versie. Uiteindelijk hebben we deze teksten met een begeleidende foto verspreid over heel Leuven in een fotoreportagewandeling. Zo konden mensen door Leuven wandelen en het verhaal meevolgen met de hulp van een QR-code. Dat werd op den duur ook moeilijk met de maatregelen en daarom zijn we begonnen met een podcast. Verder gaan we ook een traject doen met een beperktere groep. Er komt een documentaire, die we begin januari kunnen tonen in De Studio in Antwerpen.“
Slam poetry gaat vaak over maatschappelijke kwesties en er zit een ritme in, het is meer dan een tekst aflezen. Je kan het wat zien als rap zonder muziek.
Hoe selecteren jullie de jongeren en senioren?
“Onze organisatie werkt al jaren met jongeren die bezig zijn met spoken word, dus onze database is uitgebreid genoeg. Voor de senioren hebben we vooral samengewerkt met de vrijwilligers van de Roma en De Arenberg of senioren uit onze eigen omgeving. Zo doet mijn moeder ook mee, al mag ik haar geen ‘senior’ noemen.” (lacht)
Wat is jouw visie op het verschil tussen rap, slam poetry en spoken word?
“Ik ben zelf geen poëet, rapper of spoken word-artiest en hou me vooral bezig met het productionele gedeelte. Maar spoken word overkoepelt verschillende disciplines zoals poëzie, maar ook rap. Slam poetry is een onderdeel van spoken word waar meer het wedstrijdgegeven in zit. Het gaat vaak over maatschappelijke kwesties en er zit een ritme in, het is meer dan een tekst aflezen. Je kan het wat zien als rap zonder muziek.”
Waarom was Seniorenslam nodig?
“We leerden iets over het creëren van veiligheid. Zo gebruikten bepaalde senioren bijvoorbeeld het n-woord. Vaak niet slecht bedoeld, maar het kan wel hard binnenkomen. We bekeken dan hoe we een safe space konden creëren voor de beide groepen. Dat pakten we aan door te polsen naar wat iedereen van het project verwachtte en waar de grenzen van onze deelnemers lagen.
Beide groepen met elkaar in contact brengen is echt een meerwaarde en ze kunnen ook veel van elkaar leren. Zo kregen we na het testproject in 2019 van de senioren te horen dat ze het fijn vonden om zich in te leven in de leefwereld van de jongeren.
In een van de podcastafleveringen vertelden zowel de jongere als de senior dat ze niet gehoord werden tijdens de coronacrisis. Eigenlijk zeiden ze dus hetzelfde en we merkten dan ook dat er soms meer gelijkenissen dan verschillen zijn tussen beide groepen.”
Welke thema’s kwamen het meest naar boven tijdens de workshops?
“Corona is daar zeker eentje van, met vragen zoals: ‘Welke plaats heb ik in de maatschappij?’ of ‘Wat wordt er voor mijn generatie gedaan?’. Verder ging het ook vaak over identiteit en de vraagstelling ‘wie ben ik?’. Maar ook thema’s zoals seksualiteit, genderidentiteit, generatieverschillen en de gelijkenis tussen jong en oud kwamen aan bod.”
Als er een workshop wordt gegeven, hoe gaat die in z’n werk?
“Eerst is er een kennismaking met de kunst van slam poetry en met elkaar, wat belangrijk is voor de safe space. Daarna werken we aan vaardigheden: hoe gebruik je je eigen creatieve brein, hoe schrijf je teksten, hoe treed je op… Op het eind van de workshop doen we een soort toonmoment, wat voor veel mensen de eerste keer is dat ze op een podium staan. Vorig jaar deden we dan bijvoorbeeld een voorstelling in hun eigen cultuurhuis, wat een vertrouwde omgeving is. Nadien werkten we toe naar een volwaardige voorstelling.”
Wat is de meerwaarde om die twee groepen samen te brengen?
“We willen dat het project duurzaam wordt en dat de jongeren en senioren uit zichzelf samenwerken, zonder dat wij ertussen moeten zitten. Dat hoeft niet enkel over slam poetry te gaan, want ik denk dat er in het algemeen nog meer samengewerkt kan worden in de kunst- en cultuursector. Sowieso worden een aantal groepen moeilijk of niet bereikt en in dit project worden die verbonden.”
Hebben jullie tips voor andere jeugdwerkingen / jeugdhuizen die zo’n crossover willen doen?
“Als je een project wil doen op zo’n grote schaal, begin dan met een testproject. Bekijk eerst wat de meerwaarde is, wat er beter kan en waar de leerpunten zitten. Zo vermijd je dat je fouten maakt. Ook samenwerken met andere organisaties is een goed idee. Je moet beseffen dat je als organisatie niet alles weet. Als je bijvoorbeeld geen ervaring hebt met slam poetry, ga dan samenwerken met organisaties die dat wel hebben.”
Waarom is slam poetry geschikt om beide groepen samen te brengen?
“Woordkunst in het algemeen is een geschikt medium, omdat veel mensen daar al mee bezig zijn op hun eigen manier. Sommige senioren schreven al poëzie of lazen veel. Het is iets heel toegankelijk en laagdrempelig om aan te beginnen.”
Het voorbije traject was niet altijd evident. Op welke zaken blik je positief terug?
“Het enthousiasme van beide groepen. Ze waren heel enthousiast telkens we wél iets konden doen en heel teleurgesteld bij elke nieuwe lockdown of verstrengde maatregel.”
Kunnen er nog nieuwe mensen deelnemen?
“We kunnen altijd bekijken welke plaats we hen geven in het project. Er is bijvoorbeeld een vrijwilligersteam met fotografen en zo zijn er nog andere werkgroepen. Iedereen die interesse heeft in het project, mag een mailtje sturen!”
📸 Helena Verheye
