Beeldgebruik

We maken een onderscheid tussen gericht en niet-gericht beeldmateriaal.

Bij niet-gerichte beelden, ook wel sfeerfoto’s genoemd, heb je niet de intentie om iemand duidelijk op beeld vast te leggen. Het is dan ook niet nodig dat je iedereen om toestemming vraagt die per toeval op een sfeerfoto of -filmpje staat.

Bij gerichte beelden is het duidelijk wie het onderwerp van de foto of het filmpje is. Iedereen die je gericht wil fotograferen of filmen moet vooraf zijn toestemming hebben gegeven.

Als iemand duidelijk weigert op de foto gaan, mag je die persoon op geen enkele manier vastleggen, ook niet in een sfeerbeeld. Verder gebruik je in je communicatie geen compromitterende beelden, bijvoorbeeld van bezoekers die zichtbaar dronken of ziek zijn.

Je kan op verschillende manieren je toestemming geven:

• Schriftelijk: je ondertekent een document.

• Mondeling: je antwoordt bevestigend (bv. ‘Ja’) op de toestemmingsvraag.

• Stilzwijgend: je gaat zelf voor de camera staan of vraagt de fotograaf om een foto.

Wees ervan bewust dat je mondelinge en stilzwijgende instemming zeer moeilijk kan bewijzen. Daarom heeft Scwitch, de zakelijke ondersteuner voor socioculturele verenigingen, volgend advies:

Bij het gebruik van beeldmateriaal denk je best aan het portretrecht en het auteursrecht dat op de beelden rust.

• Het auteursrecht zegt dat de maker van de beelden toestemming moet geven voor het verspreiden van zijn beelden. Enkel een verwijzing maken naar de maker is dus niet voldoende.

• Het portretrecht houdt in dat personen die duidelijk zichtbaar zijn op de foto of film zelf mogen beslissen over de openbaarmaking van de beelden. Je moet dus toestemming vragen aan de betrokken personen voordat je iets publiceert.

Voor niet-gerichte beelden is toestemming niet nodig, maar pas op: als iemand vindt dat hij toch gericht in beeld komt, mag die persoon de publicatie van het beeld altijd weigeren.

Als je sfeerfoto’s wilt gebruiken in een publicatie, dan vraag je best aan de herkenbare mensen of zij dit goed vinden. Spreek ook intern af hoelang je beelden bewaart.
Met beelden van min-16-jarigen moet je opletten. Om hen te fotograferen en de foto’s achteraf te publiceren, heb je de toestemming van hun ouders nodig.

Ook al stemde iemand eerst in met het maken en verspreiden van beelden, dan mag die nog steeds terugkomen op zijn beslissing als er een persoonlijk of commercieel belang meespeelt:

• Beelden in compromitterende (lastige) situaties

• Kans op imagoschade

• Privacyschending

• Gebruik voor commerciële doeleinden, zoals reclame

Ja, die bestaan ook. Op het internet zijn er heel wat websites te vinden met rechtenvrije beelden. Voorbeelden zijn: Pixabay, Pexels, Freepik, Unsplash en Flickr.

Let op: niet alle foto’s op deze sites zijn vrij van auteursrechten. In de zoekfunctie moet je aangeven dat je op zoek bent naar afbeeldingen die commercieel gebruikt mogen worden of waar geen copyright op rust.

Beelden op een publieke plaats
Wanneer iemand toevallig op een foto of video staat die genomen werd op een publieke plaats (bijvoorbeeld enkele toeschouwers tijdens een optreden, toeristen bij een monument…), gaat men ervan uit dat expliciete toestemming voor het verdere gebruik van die beelden niet nodig is.

Beelden van een menigte
Focus je op een hele groep personen en niet op enkelingen, dan is er (normaal) geen probleem. Toch kondig je best even aan dat je een groep gaat vastleggen.

Als je een menigte in beeld brengt, heb je in principe geen toelating nodig, noch voor de opname of foto, noch voor het gebruik achteraf. De reden is dat de afbeelding van de individuele persoon bijkomstig is.

Artiesten en publieke personen die optreden
Je mag foto’s nemen van de artiesten die optreden, omdat dat publieke personen zijn. Een foto van een artiest na het optreden aan de toog is dan weer wat anders, want die wordt in zijn of haar vrije tijd genomen.

Gebeurtenis met nieuwswaarde
Als iemand een prijs wint en op de foto mag met de schepen van Jeugd of als een BV jullie initiatief bezoekt en achteraf even poseert, dan heeft die foto nieuwswaarde. Daar staat het recht op informatie voorop. Ook hier geldt dat wanneer deze personen in hun vrije tijd jullie organisatie bezoeken, diezelfde foto een schending van de privacy is.