Beeldgebruik

Er is een verschil tussen gericht en niet-gericht beeldmateriaal.

Bij niet-gerichte beelden, of sfeerfoto’s, is het niet je bedoeling om iemand duidelijk in beeld te brengen. Het is dan ook niet nodig dat je iedereen om toestemming vraagt die toevallig op een sfeerfoto of -filmpje staat.

Bij gerichte beelden is het duidelijk wie het onderwerp van de foto of het filmpje is. Iedereen die je gericht wil fotograferen of filmen moet vooraf akkoord zijn gegaan.

Als iemand duidelijk weigert op de foto gaan, mag je die persoon op geen enkele manier vastleggen, ook niet in een sfeerbeeld. Vermijd ook foto's en filmpjes van mensen in een ongewone toestand, bijvoorbeeld van bezoekers die zichtbaar dronken of ziek zijn. Dat zijn geen goede beelden om te gebruiken in je communicatie. Ook voor de persoon die in beeld komt, is dit achter misschien niet fijn.

Je kan op verschillende manieren je toestemming geven:

• Schriftelijk: je ondertekent een document.

• Mondeling: je antwoordt bevestigend (bv. ‘Ja’) op de vraag.

• Stilzwijgend: je gaat zelf voor de camera staan of vraagt de fotograaf om een foto.

Mondelinge en stilzwijgende toestemming kan je achteraf moeilijk bewijzen. Daarom geeft Scwitch, de zakelijke ondersteuner voor socioculturele verenigingen, dit advies:

Bij het gebruik van beeldmateriaal denk je best aan het portretrecht én het auteursrecht.

• Het auteursrecht zegt dat de maker van de beelden toestemming moet geven voor het verspreiden van zijn beelden. Alleen een verwijzing naar de maker is niet voldoende.

• Het portretrecht houdt in dat personen die duidelijk zichtbaar zijn op de foto of video zelf mogen beslissen over het gebruik van de beelden. Je moet dus toestemming vragen aan hen voordat je iets deelt.

Voor niet-gerichte beelden is toestemming niet nodig, maar pas op: als iemand vindt dat hij toch gericht in beeld komt, mag die persoon nog altijd weigeren.

Als je sfeerfoto’s wil gebruiken in een publicatie, dan vraag je best aan de herkenbare mensen of zij dit goed vinden. Spreek ook intern af hoelang je beelden bewaart.
Met beelden van min-16-jarigen moet je opletten. Om hen te fotograferen en de foto’s achteraf te publiceren, heb je toestemming van hun ouders nodig.

Ook al stemde iemand eerst in met het maken en verspreiden van beelden, dan mag die nog steeds terugkomen op zijn beslissing. Zeker als er een persoonlijk of commercieel belang meespeelt:

• Beelden in compromitterende (lastige) situaties

• Kans op imagoschade

• Privacyschending

• Gebruik voor commerciële doeleinden, zoals reclame

Ja, die bestaan ook. Op het internet zijn er heel wat websites te vinden met rechtenvrije beelden. Voorbeelden zijn: Pixabay, Pexels, Freepik, Unsplash en Flickr.

Let op: niet alle foto’s op deze sites zijn vrij van auteursrechten. In de zoekfunctie moet je aangeven dat je zoekt naar afbeeldingen die commercieel gebruikt mogen worden of afbeeldingen zonder copyright.

Beelden op een publieke plaats
Wanneer iemand toevallig op een foto of video staat die gemaakt werd op een publieke plaats (bijvoorbeeld mensen in het publiek tijdens een optreden, toeristen bij een monument, …), moet je niet aan iedereen nog eens toestemming vragen. Dat geldt wel alleen als ze niet gericht in beeld komen.

Beelden van een menigte
Focus je op een hele groep personen, dan is er (normaal) geen probleem. Toch kondig je best even aan dat je een groep gaat vastleggen.

Als je een grote menigte in beeld brengt, heb je in principe geen toestemming nodig om een foto te maken en gebruiken.

Artiesten en publieke personen die optreden
Je mag foto’s nemen van de artiesten die optreden, omdat dat publieke personen zijn. Een foto van een artiest na het optreden aan de toog is dan weer wat anders, want die wordt in zijn of haar vrije tijd genomen.

Gebeurtenis met nieuwswaarde
Als iemand een prijs wint en op de foto mag met de schepen van Jeugd of als een bekend persoon je werking bezoekt en achteraf even poseert, dan heeft die foto nieuwswaarde. Daar staat het recht op informatie voorop. Ook hier geldt dat wanneer deze personen in hun vrije tijd jullie organisatie bezoeken, diezelfde foto tegen de privacyregels is.